Văn hóa ẩm thực ở Việt Nam là một bức tranh mới lạ, đậm chất và mang rõ nội dung của văn hóa dân tộc. Mỗi vùng miền trong nước đều có màu sắc ẩm thực riêng biệt, tạo nên sự đa dạng và phong phú của ẩm thực Việt Nam.
Khái niệm về ẩm thực Việt Nam
Ẩm thực Việt Nam được hiểu như là cách chế biến món ăn, sử dụng gia vị và thói quen ăn uống của người Việt Nam. Mặc dù có sự khác biệt nhỏ giữa các vùng miền và dân tộc, nhưng ẩm thực Việt Nam vẫn mang ý nghĩa chung nhất, thuộc về tất cả những món ăn phổ biến trong cộng đồng người Việt.
Đặc trưng của ẩm thực Việt - bản sắc văn hóa ẩm thực Việt Nam
Với đặc điểm địa lý, văn hóa và dân tộc đa dạng, ẩm thực từng vùng miền trong nước mang một nét, khẩu vị đặc trưng. Đây là điểm nhấn khiến ẩm thực Việt trở nên đa dạng và phong phú. Trong ẩm thực Việt Nam, có sự phong phú về các loại rau (luộc, xào, làm dưa, ăn sống); phong phú về nước canh đặc biệt là canh chua. Trong khi đó, số lượng các món ăn từ động vật thường ít hơn, và các loại thịt được sử dụng phổ biến như thịt lợn, bò, gà, và các loại đồ ăn từ hải sản như tôm, cá, cua, ốc, hến, trai, sò,…
Ẩm thực đất nước ta thời nay - bản sắc văn hóa ẩm thực Việt Nam
Với sự giao thoa của các nền văn hóa từ phương Tây và quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan..., ẩm thực Việt Nam vẫn giữ được những tinh hoa đã có và thêm vào đó là sự sáng tạo, biến tấu thành những hương vị mới lạ, hấp dẫn và chú trọng vào cách giải thích món ăn.
Khi nhắc đến ẩm thực đất nước ta hiện nay, ta thường đề cập đến sự phân chia thành ẩm thực 3 miền như sau:
Ẩm thực miền Bắc
Người miền Bắc thường chế biến món ăn có vị vừa ăn, không quá đậm, cay, hay ngọt. Thủ đô Hà Nội đại diện cho nền ẩm thực này. Hai món ăn có lịch sử lâu đời và nổi tiếng phải thưởng thức khi đến Việt Nam là phở và bún chả.
Ẩm thực miền Trung
Với các món ăn của người miền Trung, ta dễ nhận ra rằng đều có vị thanh nhẹ và cay. Nếu Hà Nội có bún chả, phở, thì miền Trung có món mì Quảng, bún bò Huế, bánh đập, bánh bột lọc… Luôn nhận được nhiều lời khen từ khách nội địa và quốc tế.
Ẩm thực miền Nam
Khác với hai miền trên, ẩm thực miền Nam thường có vị đậm đà và ngọt hơn. Các món ăn đặc trưng của miền Nam bao gồm cá lóc nướng trui, lẩu cá bông điên điển, mắm ba khía, món cơm tấm và các món ăn vặt đặc sắc như chè, bánh tráng trộn, ốc… của người TP. HCM.
Ẩm thực các dân tộc - bản sắc văn hóa ẩm thực Việt Nam
Với 54 dân tộc sống trên khắp đất nước, ẩm thực của mỗi dân tộc đều có bản sắc riêng biệt. Một số món ăn ít được biết tới bởi các dân tộc khác, như món thịt lợn sống trộn phèo non của các dân tộc Tây Nguyên. Tuy nhiên, nhiều món ăn đã trở thành đặc sản trên quốc gia Việt Nam và được nhiều người biết đến, như mắm bò hóc miền Nam, bánh cuốn trứng, bánh coóng phù, lợn sữa và vịt quay mắc mật, khâu nhục Lạng Sơn, phở chua, cháo nhộng ong, phở cốn sủi, thắng cố, các món xôi nếp nương của người Mường, thịt chua Thanh Sơn…
Ẩm thực thể hiện văn hóa tinh thần người Việt
Văn hóa tinh thần của người Việt trong ẩm thực là sự thể hiện nét đẹp trong giao tiếp, cách ứng xử giữa mọi người trong bữa ăn, thể hiện qua thái độ cư xử thanh lịch và có giáo dục. Việc ăn uống có những phép tắc, lề lối riêng, từ bản thân, gia đình đến các mối quan hệ xã hội.
Bản thân mỗi cá nhân phải biết giữ gìn và thận trọng trong khi ăn, đề cao danh dự: "ăn trông nồi, ngồi trông hướng" hay "ăn phải nhai, nói phải nghĩ".
Trong gia đình, việc ăn chung mâm, ưu tiên thức ăn ngon cho người lớn tuổi và trẻ nhỏ, thể hiện sự kính trọng và tình cảm yêu thương. Bữa cơm thường nhật được coi như bữa cơm xum họp gia đình, mọi người quây quần bên nhau, cùng nhau vui vầy sau một ngày làm việc mệt nhọc.
Bài viết trên đây đã giới thiệu sơ lược về bản sắc văn hóa ẩm thực Việt Nam và những món ngon mang đậm nét văn hóa của người Việt. Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn có thêm kiến thức về văn hóa ẩm thực Việt cũng như màu sắc đa dạng của ẩm thực Việt Nam. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết!