Làn sóng chuyển đổi số hiện đang là một xu hướng không thể đảo ngược, và ngành du lịch không thể tránh khỏi sự ảnh hưởng của nó. Làn sóng này đem lại nhiều cơ hội và thách thức quan trọng trong việc tận dụng lợi ích và giảm thiểu nhược điểm mà chúng gây ra, đặc biệt là ở những quốc gia đang trải qua quá trình chuyển đổi. Việc nhìn nhận vai trò của chuyển đổi số trong quá trình khôi phục ngành du lịch việt nam là vô cùng quan trọng.
Sự sụt giảm và sự phục hồi của ngành du lịch
Hiện nay, việc tìm kiếm thông tin về tốc độ phục hồi của ngành du lịch Việt Nam thường mang tính chất tích cực dư thừa. Thực tế, khi so sánh với các con số đến từ các thống kê tương đối như số lượng khách du lịch tăng 10.5% so với cùng kỳ năm trước, thông tin này thường không mang lợi ích ý nghĩa.
Có thể phân chia tình hình phát triển du lịch địa phương thành ba nhóm: nhóm có năng lực phát triển du lịch và tổng doanh thu chiếm tỷ trọng lớn trong ngành du lịch cả nước, nhóm các tỉnh thành không coi du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, và nhóm các tỉnh thành có tiềm năng phát triển. Việc tập trung vào phục hồi và phát triển nhóm đầu tiên là vô cùng quan trọng. Trái lại, tình hình sụt giảm và phục hồi ngành du lịch ở hai nhóm còn lại không đóng góp quá nhiều vào tăng trưởng của địa phương.
Với nhóm đầu tiên, sự sụt giảm du lịch rõ ràng. Ví dụ, trong giai đoạn trước đại dịch, tổng doanh thu từ du lịch lữ hành của năm 2019 là hơn 40 nghìn tỷ đồng, sau khi sụt giảm hơn 80% trong đại dịch thì tính đến năm 2022 mới chỉ phục hồi khoảng 76%. Trong khi đó, hai nhóm còn lại lại ghi nhận sự tăng trưởng tổng doanh thu du lịch lữ hành. Tuy nhiên, khi xét theo con số tương đối giữa các tỉnh thành, tình hình phục hồi du lịch vẫn còn chậm chạp, đặc biệt là ở những điểm đến nổi tiếng như đảo phú quốc , vịnh Hạ Long, hay Hội An.
Sự chậm chạp trong phục hồi doanh thu du lịch có thể bắt nguồn từ hai thách thức chính. Thứ nhất, số lượng khách du lịch (cả nước ngoài và nội địa) tính đến năm 2022 vẫn chưa đạt 80% so với trước đại dịch. Số lượng du khách nước ngoài chỉ đạt khoảng hơn 3.6 triệu người năm 2022, tương đương với 20% so với năm 2019. Tình hình này cũng diễn ra ở các quốc gia trong khu vực. Trong khi đó, lượng khách du lịch nội địa chỉ đạt được chưa đến 80% vào năm 2022. Khách du lịch nội địa được coi như "gối đầu giường" trong việc giảm thiểu các gián đoạn trong ngành du lịch và nền kinh tế. Việc chỉ đạt được 80% lượng khách nội địa đã trở thành một con số hạn chế. Sự phục hồi cũng chậm hơn ở các thành phố du lịch trọng điểm, chỉ đạt khoảng 65% so với năm 2019.
Thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành du lịch
Để phục hồi và phát triển ngành du lịch sau dịch Covid-19, chúng ta cần tập trung vào ba lĩnh vực chính: (1) phục hồi và tăng lượng khách du lịch, (2) gia tăng doanh thu từ mỗi du khách đến các điểm đến du lịch, và (3) sử dụng chuyển đổi số. Trong đó, vai trò của chuyển đổi số trong việc phục hồi ngành du lịch là vô cùng quan trọng và đã được thảo luận rộng rãi từ nhiều góc độ khác nhau với ít nhất ba lý do.
Thứ nhất, chuyển đổi số là một sự xu hướng không thể tránh khỏi và đảo ngược. Thứ hai, du lịch là một ngành đặc thù với tính phân mảnh cao và chuyển đổi số cho phép kết nối các mảnh ghép này với chi phí ngày càng giảm. Thứ ba, từ quá khứ, có rất nhiều dự án chuyển đổi số thất bại, tuy nhiên, chúng đem lại nhiều bài học quý giá cho các dự án thành công sau này.
Ứng dụng chuyển đổi số trong ngành du lịch có thể được chia thành hai khía cạnh chính. Một là, quá trình chuyển đổi số của hoạt động kinh tế nói chung, bao gồm cả du lịch. Khía cạnh này phản ánh sự phát triển và tăng trưởng chung của ngành du lịch qua các giai đoạn, nhờ vào nền tảng công nghệ số được chia sẻ như các nền tảng kinh doanh online, thanh toán online, giao hàng trực tuyến và nhiều nền tảng khác. Sự phát triển trong khía cạnh này đã cải thiện tiến trình chuyển đổi số cho hầu hết các loại hình dịch vụ trong ngành du lịch.
Khía cạnh thứ hai của chuyển đổi số là các nỗ lực trong chính phủ. Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi số trong ngành du lịch, đặc biệt là trong việc xây dựng hạ tầng công cộng, quảng bá hình ảnh địa phương, hỗ trợ văn hóa bản địa, và tạo ra kết nối hiệu quả giữa các bên liên quan. Kỹ thuật số cung cấp nhiều cơ hội để kết nối này xảy ra với chi phí thấp.
Việt Nam có thể học hỏi từ kinh nghiệm của Trung Quốc trong việc chuyển đổi số ngành du lịch. Trung Quốc đã thành công khi kết hợp với các người ảnh hưởng trên các nền tảng xã hội lớn nhất để quảng bá văn hóa rộng rãi, trực tiếp tương tác và xây dựng dịch vụ du lịch với doanh nghiệp và người dân địa phương.
Việc thực hiện chuyển đổi số trong ngành du lịch có thể mang lại nhiều lợi ích và thách thức. Điều quan trọng là cần thực hiện một cách thận trọng và hiệu quả, nhằm giúp ngành du lịch Việt Nam phục hồi sau đại dịch và phát triển bền vững trong tương lai.