Ẩm thực Việt Nam là một ngành giới thiệu đầy màu sắc về cách chế biến món ăn, pha trộn gia vị và thói quen ăn uống của người Việt và các dân tộc tại Việt Nam. Mặc dù có sự khác biệt nhất định, nhưng ẩm thực Việt Nam vẫn giữ ý nghĩa chung nhất để nói về những món ăn phổ biến trong cộng đồng, mà đã trở nên phổ thông trong người Việt.
Ẩm thực và văn hóa
Trong văn hóa Việt Nam, ẩm thực không chỉ là cách đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người, mà còn phản ánh các lối sống và truyền thống dân tộc. Điều này được thể hiện rõ qua các dụng cụ sử dụng trong bữa ăn và cách ứng xử với mọi người khi ăn. Việc ẩm thực cũng là một minh chứng cho lịch sử và văn hoá của Việt Nam. Mỗi món ăn đã qua từng giai đoạn sẽ thể hiện cuộc sống và con người của giai đoạn đó cũng như của vùng đất nơi nó ra đời.
Đặc điểm theo vùng miền và dân tộc
Ẩm thực miền Bắc
Ẩm thực miền Bắc nổi tiếng với khẩu vị mặn mà, đậm đà, không hoà quyện vị cay, béo hoặc ngọt như các vùng khác. Nước mắm loãng và mắm tôm là hai nguyên liệu chính được sử dụng. Miền Bắc có nhiều món rau và hải sản nước ngọt như tôm, cua, cá, trai, hến... Ẩm thực miền Bắc trước đây ít sử dụng thịt và cá do nền nông nghiệp kém phát triển. Nhiều người coi ẩm thực Hà Nội là đại diện tiêu biểu nhất của ẩm thực miền Bắc Việt Nam với những món phở, bún thang, bún chả, cốm Vòng, bánh cuốn Thanh Trì... và gia vị đặc sắc như tinh dầu cà cuống, rau húng Láng.
Ẩm thực miền Nam
Ẩm thực miền Nam có hương vị chua ngọt đặc trưng, đây là vùng ảnh hưởng nhiều từ ẩm thực Trung Quốc, Campuchia và Thái Lan. Đặc điểm của ẩm thực miền Nam là thích hợp với các món ngọt và thường sử dụng sữa dừa. Nền ẩm thực này cũng phát triển vô số món mắm khô như mắm cá sặc, mắm bò hóc, mắm ba khía... Miền Nam sử dụng nhiều đồ hải sản nước mặn và nước lợ hơn miền Bắc, bao gồm các loại cá, tôm, cua, ốc biển. Đặc biệt, ẩm thực miền Nam có nhiều món ăn độc đáo như chuột đồng khìa nước dừa, dơi quạ hấp chao, rắn hổ đất nấu cháo đậu xanh, đuông dừa, vọp chong, cá lóc nướng trui...
Ẩm thực miền Trung
Ẩm thực miền Trung nổi tiếng với hương vị cay nồng, mang đậm chất đặc trưng của vùng đất này. Màu sắc của các món ăn miền Trung pha trộn phong phú, thiên về màu đỏ và nâu sậm. Các tỉnh thành như Huế, Đà Nẵng, Bình Định được biết đến với mắm tôm chua và các loại mắm ruốc. Ẩm thực Huế đặc biệt cầu kỳ trong chế biến và trình bày do ảnh hưởng từ phong cách ẩm thực hoàng gia.
Ẩm thực của các dân tộc
Với 54 dân tộc sống trên nhiều vùng địa lý đa dạng khắp cả nước, ẩm thực của mỗi dân tộc trong cộng đồng đều có bản sắc riêng. Nhiều món ăn có thể ít được biết đến tại các dân tộc khác, như món thịt lợn sống trộn phèo non của các dân tộc Tây Nguyên. Tuy nhiên, nhiều món ăn đã trở thành đặc sản trên đất nước Việt Nam và được nhiều người biết đến, như mắm bò hóc miền Nam, bánh cuốn trứng (Cao Bằng, Lạng Sơn), bánh coóng phù (bánh trôi dân tộc Tày), lợn sữa và vịt quay mắc mật, khâu nhục Lạng Sơn, phở chua, cháo nhộng ong, phở cốn sủi, thắng cố, xôi nếp nương của người Mường, thịt chua Thanh Sơn...
Ẩm thực Việt Nam là một phần của văn hóa sâu sắc và mang đậm nét độc đáo của đất nước. Với địa lý, dân tộc và nền văn hóa đa dạng, ẩm thực Việt Nam càng trở nên phong phú và hấp dẫn. Hãy tận hưởng những hương vị độc đáo này và khám phá văn hóa ẩm thực độc đáo của Việt Nam.
