Rượu mía Nà Rọ, món đặc sản của xứ Lạng, có hương vị độc đáo đến từ những nấc thang núi rừng hùng vĩ. Một công đoạn chế biến đòi hỏi nhiều công sức và kỹ thuật, nhưng hương vị thơm nồng của loại rượu này đã tồn tại và phát triển từ hàng đời.
Cách làm rượu mía Nà Rọ
Làng nghề làm mía đường ở xã Song Giang, huyện Văn Quan (Lạng Sơn) là nơi duy nhất vẫn giữ và phát triển nghề làm rượu mía theo kiểu truyền thống. Những người làm mía ở đây chỉ sử dụng mía cứng để làm đường và ủ rượu.
Mía được ép lấy nước 2 lần và nước mía tiếp theo sẽ được nấu trên lửa cô đặc thành đường phên. Mía sau khi được ép đầu sẽ được chất thành đống gần máy ép. Trước đây, người dân phải dùng sức người và trâu để ép mía, nhưng giờ đây máy móc đã thay thế "cỗ máy gỗ" nên người dân đỡ vất vả hơn.
Chưng cất tinh túy
Sau khi mía được chất thành đống, nước mía sẽ được đưa qua máy ép 3 lượt. Trước khi ép lượt thứ 3, người làm sẽ bơm nước sạch vào bã mía và cho vào máy ép lấy nước. Nước mía ép lần 3 này sẽ được đun sôi trên chảo và ủ lên men trong 1 thời gian nhất định, phụ thuộc vào điều kiện thời tiết.
Men rượu chính là bí quyết để tạo nên đặc trưng của rượu mía Nà Rọ. Men được làm từ các loại lá rừng và cây dược liệu. Từ tháng 7-8 âm lịch , nhà nhà nơi đây đều bắt đầu làm men rượu. Men sau khi phơi khô sẽ được treo lên gác bếp để đợi mùa mía đến rồi mang ra ủ rượu. Rượu làm từ men này không chỉ thơm ngon mà còn không gây đau đầu như các loại rượu khác.
Hương vị đậm đà, say lòng người
Rượu mía Nà Rọ có màu trong như nước suối, mùi thơm ngọt của mía. Khi uống, người ta sẽ cảm nhận vị cay nồng ban đầu, sau đó rượu trôi xuống họng và lan tỏa vị nóng khắp cơ thể. Cảm giác sau đó là một sự êm dịu, không gây sốc hay cảm giác chua, gắt. Rượu ở đây có nồng độ chừng trên 45-50 độ, với những nhà nấu kỹ có thể lên tới 60 độ.
Đối với người Nùng xứ Lạng, rượu mía không chỉ là thức uống trong những dịp lễ tết hay trên bàn nhậu, mà nó còn là một loại "nước tăng lực" giúp họ thêm mạnh mẽ và quên đi mệt mỏi sau một ngày làm việc vất vả. Rượu cũng là sợi dây gắn kết tình cảm giữa mọi người, khi cùng nhau thổi những khúc đàn môi truyền thống và hát những điệu sli truyền thống.
Rượu mía đường Nà Rọ không chỉ đậm đà hương vị mà còn mang trong mình tinh túy của núi rừng và men say tình người.