Có thờ có thiêng, có kiêng, có lành, câu nói này dường như đúng theo mọi góc độ, kể cả trong ăn uống. Không chỉ có người Nhật Bản hay Hàn Quốc nổi tiếng về sự cầu kỳ trong ăn uống, mà người Việt cũng từ xa xưa đã vô cùng coi trọng mối quan hệ biện chứng âm dương trong thực hành ẩm thực .
Mối quan hệ biện chứng âm dương
Sự cân bằng âm dương trong ẩm thực không chỉ đảm bảo sự hoạt động bình thường và khỏe mạnh của cơ thể, mà còn mang lại sự hài hòa giữa con người và môi trường sống tự nhiên xung quanh. Người Việt cổ phân chia âm dương theo ngũ hành để đánh giá sự cân bằng âm dương của mỗi món ăn: Hàn (lạnh, âm nhiều, hành thủy), Nhiệt (nóng, dương nhiều, hành hỏa), Ôn (ấm, dương ít, hành mộc), Lương (mát, âm ít, hành kim), Bình (trung tính, hành thổ).
Ảnh: Âm dương trong ăn uống
Mẹo lưu truyền từ xa xưa
Các nguyên tắc về quy luật âm dương đã được tuân thủ tuyệt đối trong chế biến ẩm thực và truyền lại tới tận ngày nay. Những bí quyết này không chỉ giúp món ăn ngon miệng, mà còn có tác dụng bồi bổ cơ thể và giữ nguyên giá trị dinh dưỡng của món ăn. Ví dụ, khi chế biến thịt bò, thường kết hợp với gừng, rau răm và các gia vị cay nóng để tạo ra sự cân bằng cơ thể. Nguyên tắc này được người Việt cổ xưa vận dụng và coi thức ăn như một phương thuốc chữa bệnh.
Rau răm ăn cùng trứng lộn để cân bằng
Điều chỉnh cân bằng âm dương trong cơ thể
Theo quan niệm của người Việt, mọi bệnh tật đều là do sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Vì vậy, chỉ cần điều chỉnh lại sự mất cân bằng âm dương đó qua ăn uống là có thể khỏi bệnh. Ví dụ, nếu người ốm do quá âm, cần bổ sung thực phẩm có tính dương để điều hòa (ví dụ: đau bụng lạnh, cảm mạo do lạnh uống nước gừng, cháo hành hoa sẽ giúp khỏi); ngược lại, nếu cơ thể ốm do thừa dương, cần ăn thêm đồ âm (ví dụ: bị táo bón, ăn trứng gà rang với lá mơ).
Món ăn theo mùa
Triết lý cân bằng âm dương còn được thể hiện rất rõ qua các món ăn theo mùa. Ví dụ, trong mùa hè nóng bức, nên ăn các loại thức ăn hàn, lương, có nước, có vị chua để không chỉ dễ ăn, dễ tiêu hóa mà còn giải nhiệt. Trong khi đó, vào mùa đông lạnh, lại ưu tiên các loại thức ăn khô, nhiều mỡ, như các món xào, rán, kho.
Các món kho, mặn, nhiều mỡ thường được ưa chuộng vào mùa lạnh
Gia vị - Cân bằng và ngon miệng
Tập quán sử dụng gia vị trong các bữa ăn cũng phản ánh tính âm - dương của ẩm thực. Gia vị không chỉ kích thích vị giác và làm món ăn thêm hương vị, mà còn giúp cân bằng và làm món ăn trở nên ngon miệng. Ví dụ, gừng có tính nóng, thường được kết hợp với các thực phẩm có tính hàn như bí đao, rau cải, cá, thịt vịt, ốc... Rau răm có tính nhiệt, nên thường ăn kèm với trứng lộn có tính hàn.
Quy luật kết hợp này đã được truyền lại qua nhiều đời và thể hiện rõ qua những câu ca dao dân gian. Những kinh nghiệm đúc kết từ xa xưa này hiện nay vẫn còn được truyền tai và áp dụng rộng rãi trong cuộc sống hiện đại. Hãy luôn để tâm và tuân theo quy luật tự nhiên này để có một cuộc sống khỏe mạnh.
Nguồn: Tapchimonngon
