Miền Nam Việt Nam luôn tự hào với văn hóa ẩm thực mang nét chân chất và giản đơn. Khác biệt so với ẩm thực miền Bắc tinh tế và cầu kỳ, cũng khác với ẩm thực miền Trung đậm đà hương vị, văn hóa ẩm thực miền Nam đem lại cho thực khách sự phóng khoáng và hoang dã mà không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Hãy cùng tìm hiểu về những đặc trưng văn hóa ẩm thực độc đáo của miền Nam.
Phong cách ẩm thực "mùa nào thức nấy"
Ở Nam Bộ, sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, phù sa tràn đầy cung cấp nguồn thủy sản phong phú cho miền đất này. Mỗi khi mùa nước nổi, người dân miền Nam có cơ hội thưởng thức những món ăn ngon như lẩu cá linh bông điên điển, bông súng mắm kho, bún nước lèo, gỏi sầu đâu cá khô sặc. Cá linh và bông điên điển là hai loại thực phẩm đặc biệt trong ẩm thực miền Tây mùa nước nổi. Kết hợp vị ngọt từ cá linh và vị chua thanh, thơm giòn của bông điên điển tạo nên món canh, lẩu cá linh bông điên điển thơm ngon khó cưỡng.
Nếu mùa nước nổi nổi tiếng với những món ăn đặc sản từ cá linh, cua đồng, bông điên điển, bông súng, thì ẩm thực vào mùa gặt ở miền Nam cũng không thể thiếu chuột đồng nướng lu, cá lóc nướng trui, cá trê nướng rơm,... Chuột đồng ngon nhất là vào mùa gặt. Khi lúa trên đồng chín rộ, chuột đồng cũng trở nên béo bở và thịt mềm thơm. Chuột đồng được nướng chín vàng, có lớp da giòn dai còn thịt thơm, nhâm nhi với rượu gạo và vang vọng vọng của điệu nhạc dân ca đã trở thành niềm tự hào ẩm thực miền Tây.
Sự đa dạng trong văn hóa ẩm thực miền Nam
Ẩm thực miền Nam không chỉ mang trong mình những món ăn dân dã hấp dẫn mà còn hòa trộn với nhiều nền ẩm thực khác nhau. Ẩm thực miền Nam là sự tổng hòa của văn hóa ẩm thực miền Bắc, miền Trung và sự ảnh hưởng của văn hóa Khmer. Một số món ăn từ các vùng miền khác khi đến miền Nam đã trở nên khác biệt. Chẳng hạn, sợi bún của miền Bắc khi vào miền Nam trở nên to hơn, đặc hơn và được gọi là bánh canh. Bánh canh miền Nam cũng rất đa dạng khi được ăn kèm với thịt gà, tôm, cua, mực, giò heo.
Phở, món ăn nổi tiếng của Việt Nam, khi đến miền Nam cũng có nhiều biến thể mới. Đặc biệt, ở thành phố Hồ Chí Minh, thịt bò trong phở có 6 kiểu: chín, tái, nạm, gầu, gân, bò viên tùy thích. Phở miền Nam được ăn kèm với tương ngọt (tương đen), tương ớt đỏ, chanh, ớt tươi, ngò gai, húng quế, giá, hành tây cắt lát mỏng. Nước phở miền Nam thường không trong như phở miền Bắc mà có màu hơi đục, vị ngọt hơn và béo hơn.
Món bánh tráng miền Trung khi đến miền Nam cũng có sự biến đổi. Bánh tráng nhỏ hơn, thêm nhiều mùi vị hơn, được chế biến cầu kỳ hơn để phục vụ cho ăn vặt của người miền Nam. Về món chè, miền Nam cũng có rất nhiều đặc sản phong phú. Bên cạnh chè đậu, bánh trôi nước của miền Bắc và chè sen, chè bắp của miền Trung, miền Nam đã biến tấu thành những món chè đặc trưng như chè khoai, chè chuối, chè bà ba, chè trôi nước... ăn kèm với nước cốt dừa.
Khẩu vị "quyết liệt" của người miền Nam
Có nhiều người cho rằng người miền Nam chỉ thích ăn món ngọt và cho rất nhiều đường. Nhưng thực tế, khẩu vị của người miền Nam rất đa dạng và "quyết liệt". Họ sử dụng nước mắm nguyên chất, mặn đến đóng váng muối, ớt cay xé lưỡi, ớt trái cay nồng để làm nổi bật vị mặn, vị cay. Ngoài ra, khi ăn chua, họ cũng nêm gia vị chua đến nhăn mặt, và món ăn còn đắng như mật. Thậm chí, món ăn còn phải nóng đến "vừa thổi vừa ăn".
Ngày xưa, khi cuộc sống còn gian nan và khó khăn, khẩu vị của người miền Nam đã được hình thành. Bên cạnh vị ngọt từ những món chè rưới đẫm nước cốt dừa béo ngậy, họ còn thưởng thức món ăn chua đến nhăn mặt và món ăn đắng như mật. Dù khẩu vị đã thay đổi ít nhiều, nhưng người miền Nam vẫn giữ lại những dấu ấn riêng với nét dân dã đặc trưng trong ẩm thực.
Nét dân dã và mộc mạc của ẩm thực miền Nam
Ngoài những món ăn hấp dẫn, ẩm thực miền Nam còn mang trong mình những nét đặc trưng hoang dã do tổ tiên truyền lại. Những món ăn miền Nam thường đơn giản và được chế biến ngay tại chỗ. Vì vậy, người miền Nam thường tự nhiên thưởng thức món ăn. Họ có thể dọn cơm và ăn ngay trên sàn nhà. Tuy nhiên, khi có khách đến nhà chơi, họ vẫn bày biện mâm cơm ở nơi trang trọng để thể hiện sự hiếu khách của gia chủ.
Với sự dư dả của thiên nhiên, ẩm thực miền Nam nghiêng về sự thoải mái, ăn ngon miệng và ăn chơi. Miền Nam chấp nhận và trộn lẫn những văn hóa ẩm thực từ các vùng miền khác, nhưng vẫn giữ lại những nét dân dã đặc trưng trong ẩm thực của miền Nam.