Bà Lò Thị Pâng, một cư dân già tại bản Mường Và, xã Mường Và, đã chia sẻ rằng gạo nếp tan Mường Và tồn tại từ thời cha ông và truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Gạo nếp tan Mường Và có những loại tan Hin, tan Nhe và tan Đỏ. Đây là các giống lúa địa phương được người Thái và người Lào gìn giữ trong nhiều thế hệ và mang lại hạt gạo thơm ngon với năng suất từ 4,5 - 5 tấn/ha. Sản lượng gạo nếp của xã Mường Và đạt hơn 900 tấn mỗi năm từ hơn 200ha diện tích gieo cấy.
Quy trình trồng gạo nếp tan đòi hỏi ruộng phải được cày bừa kỹ sau 1-2 tháng mới được gieo cấy và không được cấy dày. Vào mùa, cánh đồng Mường Và tràn đầy hương thơm đặc trưng của gạo nếp tan, là một lời mời gọi đến du khách từ xa.
Giữ Hương thơm truyền thống
Nếp tan Mường Và được coi là một sản phẩm quý của bà con dân tộc tại đây. Không chỉ là nguyên liệu cho bữa ăn hàng ngày, gạo nếp tan còn được sử dụng trong các dịp lễ tết và làm quà biếu cho du khách. Bánh chưng gói từ gạo nếp tan Mường Và kết hợp với thịt ba chỉ lợn, đỗ, lạc và lá dong rừng tạo nên những chiếc bánh thơm dẻo đặc biệt chỉ có ở Mường Và.
Giá trị vượt xa địa phương
Gạo nếp tan Mường Và không chỉ được sử dụng trong địa bàn mình. Bản Mường Và đã thành lập một vùng sản xuất riêng cho gạo nếp tan, không để lai tạp với giống nếp khác. Gạo nếp tan Mường Và đã nhận được giấy chứng nhận nhãn hiệu bảo hộ từ Cục Sở hữu trí tuệ. Đồng thời, nó được chọn là một trong 20 sản phẩm OCOP của tỉnh Sơn La. Điều này đặt ra trách nhiệm với chính quyền và người dân địa phương để tiếp tục bảo vệ và phát triển gạo nếp tan Mường Và, đưa hương thơm độc đáo của sản phẩm này vươn xa hơn.
Kết luận
Sản phẩm gạo nếp tan Mường Và với hương thơm đặc trưng và chất lượng hàng đầu đã trở thành một niềm tự hào của bà con dân tộc tại xã Mường Và. Không chỉ đáp ứng nhu cầu ẩm thực hàng ngày, gạo nếp tan còn là biểu tượng văn hóa, điểm đến hấp dẫn du khách. Với nhãn hiệu bảo hộ và những chứng chỉ tín nhiệm, gạo nếp tan Mường Và cũng đóng góp vào nền kinh tế địa phương, trở thành món quà ý nghĩa mang giá trị đến từ lòng chân thành của bà con dân tộc Mường Và.
