Sơn La, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, vừa kết thúc mùa thu hoạch nhãn với tổng sản lượng gần 145.000 tấn - một thành công đáng chú ý và trở thành vựa nhãn lớn nhất trong nhiều năm qua.
Lợi thế thiên nhiên phong phú
Theo ông Hoàng Mạnh Đoàn, Giám đốc HTX Nuôi ong bản Nướt ở xã Chiềng Khoong, Sông Mã (Sơn La), cây nhãn bắt đầu được trồng tại địa phương từ những năm 60 của thế kỷ trước. Ban đầu, việc trồng cây nhãn chỉ đơn giản là lấy quả ăn chơi và thể hiện tình yêu quê hương. Tuy nhiên, nhờ đất đai màu mỡ và thời tiết thích hợp, cây nhãn đã phát triển mạnh mẽ, cho quả ngọt ngon.
Trải qua thời kỳ khó khăn do kinh tế bao cấp và giao thông hạn chế, cây nhãn Sông Mã đã trở nên yếu ớt và sản xuất không hiệu quả. Tuy nhiên, từ đầu thế kỷ 21, nhờ sự cống hiến và sáng tạo trong kỹ thuật canh tác của người nông dân địa phương cùng với sự hỗ trợ của Viện Nghiên cứu Rau quả, cây nhãn Sông Mã đã trở thành một cây trồng hàng hoá có giá trị cao, giúp nâng cao thu nhập và giảm nghèo cho người dân vùng cao.
Theo PGS.TS Nguyễn Quốc Hùng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Rau quả, Sơn La với điều kiện sinh thái đặc biệt, đặc biệt là huyện Sông Mã, thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của cây nhãn. Khí hậu ở đây chia thành hai mùa rõ rệt, mùa khô và mùa mưa, với mùa khô bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, và mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10.
Trong mùa khô, thời tiết khô ráo và lạnh, không mưa và có nhiều đêm rét đậm kéo dài, điều kiện lý tưởng cho cây nhãn phát triển và cho quả đều đặn mỗi năm. Mặt khác, nhãn Sông Mã không bị nhiễm các bệnh do virus gây hại như những loại cây ăn quả khác. Điều này cũng là một lợi thế lớn cho sản xuất nhãn tại Sơn La.
Sự phát triển nhờ khoa học kỹ thuật
Từ năm 2001, Viện Nghiên cứu Rau quả đã tiến hành trồng thử nhiều giống nhãn ở Sơn La và các huyện lân cận. Sau nhiều năm nghiên cứu, giống nhãn Ánh Vàng 205 đã được chọn lọc và phát triển thành giống nhãn phù hợp với điều kiện địa phương. Giống nhãn này cho quả sai, chùm to, vỏ mỏng dễ tách, cùi dày thơm ngọt, dễ chăm sóc và có năng suất cao.
Ngoài ra, việc áp dụng các tiến bộ công nghệ mới cũng đã giúp cho sản xuất nhãn tại Sơn La phát triển mạnh mẽ. Hợp tác chặt chẽ giữa huyện Sông Mã, các cơ quan liên quan của tỉnh và trung ương, đặc biệt là Viện Nghiên cứu Rau quả, đã giúp đưa các tiến bộ công nghệ vào sản xuất nhãn, tăng cường chế biến và tạo điều kiện thu hoạch quả trái vụ.
Nhờ đó, diện tích nhãn Sông Mã không ngừng tăng lên, sản lượng quả cũng được đảm bảo. Sơn La đã trở thành vựa nhãn nổi tiếng cả nước. Vào năm 2023, diện tích nhãn ở Sông Mã dự kiến đạt 7.500ha, sản lượng quả trên 75.000 tấn. Đáng chú ý, nhãn Sơn La đã xuất khẩu sang nhiều quốc gia, bước đầu khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường quốc tế.
Sơn La - vựa nhãn lớn nhất nước, không chỉ có lợi thế về khí hậu và đất đai mà còn nhờ vào việc ứng dụng khoa học kỹ thuật hiện đại. Điều này đã giúp cho cây nhãn Sơn La phát triển mạnh mẽ và mang lại lợi ích kinh tế, xóa đói giảm nghèo cho người dân vùng cao.
