Được xây dựng trên đỉnh đồi Câu Lâu, ở thôn Yên, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội, Chùa Tây Phương (còn được gọi là Sùng Phúc tự) là một ngôi chùa độc đáo và độc nhất vô nhị. Với một lịch sử lẫy lừng và những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời, chùa này đã trở thành biểu tượng văn hóa tôn giáo của Việt Nam.
Lịch sử chùa Tây Phương
Ngôi chùa Tây Phương được cho là được xây dựng vào thời nhà Mạc, nhưng không có bằng chứng rõ ràng. Tuy nhiên, vào đầu thế kỷ 17, chùa đã trải qua một cuộc tu sửa lớn và có hai tấm bia chứa tên "Tín thí" và "Tây Phương sơn Sùng Phúc tự" được giữ nguyên trạng trong chùa. Các hoa văn trang trí trên bia thuộc phong cách nghệ thuật cuối thế kỷ 16 đến đầu thế kỷ 17.
Năm 1632, chùa được xây thêm một thượng điện 3 gian và hậu cung cùng với một hành lang 20 gian dưới thời vua Lê Thần Tông. Từ năm 1657 đến 1682, chùa bị phá hoại và được xây dựng lại dưới triều đại của Tây Đô Vương Trịnh Tạc, kèm theo việc xây dựng lại tam quan. Vào năm 1794, thời nhà Tây Sơn, chùa Tây Phương được tu sửa hoàn toàn và đổi tên thành "Tây Phương Cổ Tự" với hình dáng kiến trúc như ngày nay.
Kiến trúc nổi bật
Từ chân núi, người ta phải vượt qua 237 bậc lát đá ong để đến đỉnh núi và cổng chùa. Chùa Tây Phương bao gồm ba nếp nhà song song: bái đường, chính điện và hậu cung. Mỗi nếp nhà này có hai tầng mái kiểu chồng diêm, tường xây bằng gạch Bát Tràng nung đỏ, tạo nên một không gian thô sơ mộc mạc. Các cửa sổ tròn có biểu tượng sắc và không, các cột gỗ đều kê trên đá tảng xanh và được khắc hình cánh sen. Mái lợp hai lớp ngói, mái trên có múi in nổi hình lá đề và lớp dưới là ngói lót, tạo thành một hình vuông vắn đều đặn.
Chùa Tây Phương không chỉ nổi tiếng với kiến trúc độc đáo mà còn là nơi tập trung những kiệt tác hiếm có của nghệ thuật điêu khắc tôn giáo. Trên khắp chùa, bạn có thể thấy chạm trổ trên mọi vật dụng. Những chi tiết như đầu bẩy, bức cổn, xà nách, ván long... đều được chạm trổ với các họa tiết trang trí phổ biến của người Việt như hình lá dâu, lá đề, hoa sen, hoa cúc, rồng, phượng, hổ phù... Những tác phẩm này rất tinh xảo và được tạo ra bởi những nghệ nhân tài hoa của làng truyền thống Chàng Sơn, một làng mộc nổi tiếng xứ Đoài.
Bộ tượng Phật và vị La Hán
Trong chùa Tây Phương, có tổng cộng 64 bộ tượng Phật và nhiều phù điêu trên khắp nơi. Những tượng này được tạc bằng gỗ mít và được sơn son thếp vàng. Có nhiều tượng cao hơn người thật như 8 tượng Kim Cương và Hộ pháp có chiều cao khoảng 3 mét, trang nghiêm và phúc hậu.
Hệ thống tượng trong chùa Tây Phương gồm một bộ tượng Tam Thế Phật với ba pho tượng Phật (Quá khứ, Hiện tại, Vị lai), bộ tượng Di-đà Tam Tôn, tượng Tuyết Sơn miêu tả đức Phật Thích Ca, tượng A Nan và Ca Diếp đứng hầu bên cạnh, tượng đức Phật Di lặc, tượng Văn thù Bồ Tát, tượng Phổ Hiền Bồ Tát, tượng Bát bộ Kim Cương và mười sáu pho tượng Tổ.
Kết thúc
Chùa Tây Phương không chỉ là một công trình kiến trúc tôn giáo đặc sắc, mà còn là một bảo tàng nghệ thuật chứa đựng những kiệt tác nghệ thuật Việt Nam. Đến đây, bạn sẽ có cơ hội tận hưởng không gian yên bình và thả hồn vào những tác phẩm tuyệt vời của nền văn hóa tôn giáo Việt Nam.
Tham khảo:
- Trang web chính thức của tỉnh Hà Tây Lưu trữ 2007-10-30 tại Wayback Machine
- Chùa Tây Phương (Sùng Phúc Tự) Lưu trữ 2007-10-15 tại Wayback Machine
- Giám sát công tác bảo vệ và phát huy giá trị di tích chùa Tây Phương[i]
- Bài thơ "Các vị La Hán chùa Tây Phương" của nhà thơ Huy Cận[i]
