Hình ảnh phố Tạ Hiện
Khu phố cổ Hà Nội là một nơi đầy lịch sử và văn hóa, nằm ở ngoại ô Hoàng thành Thăng Long. Đây là khu đô thị có từ lâu đời của Hà Nội, tập trung dân cư hoạt động tiểu thủ công nghiệp và buôn bán giao thương. Khu phố cổ Hà Nội mang trong mình những nét truyền thống riêng biệt của cư dân thành thị, kinh đô. Ngày nay, đây là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn tìm hiểu về lịch sử của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội.
Vị trí
Bản đồ giới hạn Khu phố cổ Hà Nội
Theo quyết định của Bộ Xây dựng, khu phố cổ Hà Nội có giới hạn từ phố Hàng Đậu ở phía Bắc đến phố Trần Quang Khải và Trần Nhật Duật ở phía Đông. Diện tích tổng cộng khoảng 100 ha, khu phố cổ Hà Nội có 76 tuyến phố thuộc 10 phường: Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Buồm, Hàng Bồ, Hàng Bông, Hàng Gai, Hàng Mã, Đồng Xuân, Cửa Đông, Lý Thái Tổ. Mặc dù các phố cổ của Hà Nội còn nằm cả bên ngoài khu vực này ở các quận khác, nhưng chỉ khu vực theo quy định trên mới được gìn giữ, bảo tồn là khu phố cổ.
Lịch sử
Bản đồ thành Hà Nội thời nhà Nguyễn và phố cổ Hà Nội lui về hướng đông 
Bản đồ Hà Nội năm 1885 
Khu vực phố cổ Hà Nội 1890 nằm trong vòng đai
Khu phố cổ Hà Nội đã từng là một khu dân cư hoạt động và buôn bán sầm uất từ thời Lý - Trần, nằm ở phía đông của Hoàng thành Thăng Long ra đến sát sông Hồng. Từ đời Lê, khu này đã thu hút dân cư từ các làng quanh đồng bằng Bắc Bộ, tạo thành khu phố đông đúc nhất kinh thành. Khu này đã chứng kiến sự phát triển của các phố nghề đặc trưng. Thời Pháp thuộc, khu phố này đã được chỉnh trang và người dân Hoa kiều cũng đến đây buôn bán.
Hiện nay, một số phố cổ vẫn còn giữ được sản phẩm truyền thống như phố Hàng Mã, Hàng Tre, Hàng Thiếc, Thuốc Bắc... Ngoài ra, một số phố tuy không giữ nghề truyền thống, nhưng cũng tập trung chuyên bán một loại hàng hóa như phố Hàng Quạt bán đồ thờ, Hàng Buồm bán bánh kẹo, phố Mã Mây chuyên dịch vụ du lịch.
Nhà cổ
Nhà cổ phố Mã Mây
Ngôi nhà cổ là một đặc trưng không thể thiếu của khu phố cổ Hà Nội. Chúng chủ yếu là nhà ống với mái ngói nghiêng, mặt tiền là cửa hàng buôn bán. Hình ảnh những ngôi nhà cổ và mái ngói đã đi vào hội họa và thơ ca. Những ngôi nhà này thường được xây dựng từ thế kỷ XVIII - XIX, trước đó hầu hết là nhà mái tranh. Tuy nhiên, trong quá trình lịch sử, nhiều nhà cổ đã biến mất và được thay thế bằng các ngôi nhà ống mới, phá vỡ cảnh quan của khu phố cổ. Tuy vậy, bên trong các ngôi nhà vẫn tồn tại hệ thống đường đi chằng chịt.
Di tích và hội quán
Trong khu vực khu phố cổ, có rất nhiều di tích lịch sử lâu đời, gồm đình, đền, chùa và hội quán. Các di tích này thể hiện sự đa dạng văn hóa và tôn giáo của người dân Hà Nội. Ngoài ra, khu vực này cũng có những cổng ô lớn như ô Quan Chưởng, nơi có tầm nhìn toàn cảnh của khu phố cổ.
Bảo tồn và công trình tân trang
Phố Hàng Bồ ngày nay
Khu phố cổ Hà Nội đang được bảo tồn và tôn tạo nhằm giữ gìn giá trị văn hóa và kiến trúc. Phạm vi bảo vệ và tôn tạo được phân chia thành hai khu vực: cấp 1 và cấp 2. Kiến trúc cổ của khu phố này là các ngôi nhà nhỏ bé với mái tranh hay mái ngói, thường có sân chung, lô nhô nối tiếp nhau từ dãy phố này đến dãy phố khác. Dù đã trải qua nhiều giai đoạn trùng tu, khu phố cổ Hà Nội vẫn giữ được những giá trị văn hóa và kiến trúc đặc biệt.
Trong dịp Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội năm 2010, Ban Quản lý Phố Cổ Hà Nội đã tiến hành tân trang 75 tuyến phố trong khu vực, nhằm tạo ra một không gian mới và nâng cao giá trị của khu phố cổ. Tuy nhiên, việc tân trang được thực hiện không đúng chuẩn, khiến mặt tiền nhiều ngôi nhà bị lem nhem.
Kết luận
Khu phố cổ Hà Nội là một nơi đặc biệt và đáng khám phá. Với lịch sử lâu đời và vẻ đẹp kiến trúc cổ điển, đây là nơi mang đến cho du khách những trải nghiệm độc đáo và tuyệt vời. Hãy dành thời gian để khám phá những ngõ hẻm nhỏ, những ngôi nhà cổ truyền thống và hòa mình vào không gian văn hóa độc đáo của khu phố cổ Hà Nội.
