tam thất , một loại cây có tác dụng quan trọng trong ngành y học cổ truyền và hiện đại, chỉ mọc ở một số nước châu Á như Việt Nam và Trung Quốc. Điều này khiến tam thất được gọi là nhân sâm châu Á. Vậy, tam thất bắc trồng ở đâu? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này.
Tam thất bắc
Tam thất bắc là một loại cây cỏ nhỏ, có tuổi thọ lâu dài. Lá của cây này mọc vòng 3-4 lá một, cuống lá dài 3-6 m, mỗi cuống lá mang từ 3-7 lá chét hình mác dài, mép lá có răng cưa nhỏ và cuống lá chét dài 0,6 đến 1,2 cm. Cụm hoa hình tán mọc ở đầu cành, mang hoa đơn tính và hoa lưỡng tính cùng tồn tại. Lá đài có 5 màu xanh. Cành hoa có 5, màu xanh nhạt và nhị có 5. Quả của cây có hình thận và màu đỏ khi chín, bên trong có hai hạt hình cầu.
Tam thất bắc phân bố ở đâu?
Ở Việt Nam, tam thất chỉ mọc ở vùng núi cao, độ cao trên 1.000m so với mực nước biển, như Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng và Lạng Sơn. Tuy nhiên, số lượng cây tam thất ở đây không nhiều do loại cây này thích hợp với các vùng ôn đới hoặc cận ôn đới.
Cây tam thất cũng được trồng ở Trung Quốc, đặc biệt là tại Vân Nam, Quảng Tây, Tứ Xuyên, Hồ Bắc và Giang Tây. Trong số đó, Vân Nam trồng tam thất nhiều nhất và được coi là tốt nhất.
Tam thất bắc trồng ở đâu?
Với tác dụng quan trọng trong y học, tam thất đã trở thành loại cây được nhân giống và trồng phổ biến hơn. Hiện nay, tam thất được trồng tại tỉnh Hà Giang (Đồng Văn), Lào Cai (Mường Khương, Bát xát, Phà Lùng), Cao Bằng và các vùng núi cao khác có độ cao từ 1.200 đến 1.500m.
Hình ảnh: Tam thất bắc trồng ở vườn ươm Đông y Phú Vân
Việc trồng tam thất đòi hỏi lựa chọn những nơi sườn núi ít gió mạnh, phải làm các dàn che nắng và rào để bảo vệ chống chuột, cỏ đến ăn củ. Đất cần được bón phân và chuẩn bị kỹ từ một năm trước, chia thành luống dọc cách nhau 1 mét. Tháng 10 - 11 chọn những hạt từ những cây đã mọc 3-4 năm và gieo ngay vào vườn ươm. Một năm sau, vào tháng 1-2, cây mới mọc và có thể đào cây con, cắt bỏ lá gốc, trồng vào ruộng chính thức. Sau 3 đến 7 năm, cây mới bắt đầu thu hoạch. Thường thì, cây càng lâu năm thì rễ củ càng to. Sau khi rửa sạch bùn đất, rễ con được cắt bỏ và cây được phơi nắng cho hơi héo, đen lăn, vò cho mềm lại, sau đó phơi nắng và vò hoặc lăn từ 3 đến 5 lần mới phơi cho khô hoàn toàn. Có khi người ta cho rễ vào túi gai lắc để rễ trở nên đen bóng.
Trước khi trồng tam thất, cần phải chọn giống tam thất tốt mang lại nhiều hoạt tính tối ưu. Quy trình chăm sóc tam thất cũng mất nhiều công sức, thời gian và kinh phí.
Trong sách Bản thảo cương mục, được ghi tên là Tam thất vì cây này có 3 lá ở bên trái và 4 lá ở bên phải. Tuy nhiên, một số người lại cho rằng tam = ba, ý nói từ lúc gieo đến lúc ra hoa phải mất 3 năm, và thất = bảy, ý nói từ lúc gieo đến khi thu hoạch rễ bán được phải mất 7 năm. Có người lại lý giải rằng tên gọi tam thất xuất phát từ số lá chét của cây tam thất, từ 3 đến 7 lá chét.
Công dụng của tam thất bắc
Theo tài liệu cổ, tam thất có vị ngọt, hơi đắng, tính ôn, vào 2 kinh can và vị. Cây này có tác dụng hành ứ, cầm máu và tiêu thũng, được sử dụng để chữa thổ huyết, chảy máu cam, lỵ ra máu, đẻ xong máu hôi không sạch, ung thũng và tổn thương do đánh.
Tam thất được coi là một vị thuốc cầm máu quan trọng trong y học dân gian, được sử dụng trong các trường hợp chảy máu và tổn thương, bởi vì có tác dụng ứ huyết và làm giảm sưng đau. Mỗi ngày, người ta dùng từ 4-8g tam thất dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột. Ngoài ra, tam thất còn có tác dụng cầm máu tại chỗ khi dùng bên ngoài.
Ở những vùng trồng tam thất, cây này được coi là một vị thuốc bổ không kém nhân sâm, và có thể được sử dụng thay thế nhân sâm.
Xem thêm:
- Công dụng củ tam thất bắc
- Cách dùng tam thất bắc
