Người H'Mông là một dân tộc thiểu số sống chủ yếu tại vùng núi cao của nước ta, trong đó cao nguyên Hà Giang được coi là một trong những nơi sinh sống lâu đời của họ. Với văn hóa độc đáo và truyền thống bản sắc, người H'Mông đã gìn giữ và phát triển những món ăn ngon đặc sản riêng của mình. Cùng TRIPMAP tìm hiểu ngay dưới đây.
Đôi nét về người H'Mông và văn hóa ẩm thực của họ
Người H'Mông là một trong những dân tộc số đông tại Hà Giang, chia thành hai nhóm chính là Mông Trắng và Mông Hoa. Họ nổi tiếng với nông nghiệp canh tác theo nương đá, trồng ngô, lúa và các loại hoa màu đa dạng. Trang phục truyền thống của họ độc đáo và rực rỡ màu sắc. Phụ nữ mặc áo cánh, váy và thắt lưng kết hợp với áo xẻ ngực, yếm lửng, và xà cạp. Váy của họ thường có hình nón cụt hoặc ống. Trang phục của nam giới khá đơn giản. Hầu hết các trang phục đều được tự dệt thủ công từ thổ cẩm, là nguồn tự hào của người H'Mông. Họ cũng có nhiều tín ngưỡng linh thiêng và phong tục tập quán đặc biệt.
Văn hóa ẩm thực của người H'Mông
Văn hóa ẩm thực của người H'Mông độc đáo với nhiều món ăn ngon với hương vị đặc trưng. Nguyên liệu chủ yếu của ẩm thực đến từ các sản phẩm nông nghiệp như gạo nếp nương, gạo tẻ, ngô, ớt, thịt động vật... qua cách chế biến cầu kỳ, độc đáo đã tạo nên những món ăn mới lạ cho du khách.
Sự hấp dẫn của các món ăn chính là sự tươi ngon tự nhiên không có hóa chất hay phẩm màu bất kỳ, cùng với hương thơm của các loại thảo dược núi rừng. Cách chế biến dân dã, truyền thống đã mang đến một nét văn hóa ẩm thực đặc trưng cho người H'Mông.
Các món ăn truyền thống và đặc sản của người H'Mông Hà Giang
Hãy khám phá những món ăn truyền thống và đặc sản độc đáo của người H'Mông Hà Giang mà bạn nhất định phải thử khi đến đây.
Bánh ngô
Bánh ngô là một món ăn dân giã và trước kia là món ăn thường ngày của người dân khi lương thực khan hiếm. Bánh ngô chủ yếu làm từ ngô nếp, thơm và dẻo. Ngô được xay nhuyễn thành bột sau khi tách hạt và bỏ vào túi treo cao để nước thoát ra. Bột ngô sau đó được bỏ vào đống tro bếp khoảng 2 ngày để hút nước. Khi bột ngô trong túi đông lại, người dân đánh tơi và trộn với nước để tạo hình bánh, sau đó rán hoặc hấp chín. Ngày nay, bánh ngô thường được trộn thêm mật mía hoặc mật ong để tăng độ ngọt. Hương vị ngọt bùi tự nhiên của bánh ngô chắc chắn sẽ khiến bạn không thể quên.
Mèn mén
Mèn mén được ví như "cơm vàng" của người H'Mông và đã được bình chọn là một trong 100 món ăn đặc sản Việt Nam trong năm 2020-2021. Món ăn này được chế biến công phu từ ngô tẻ, không thêm bất kỳ gia vị nào và chế biến hoàn toàn thủ công, mang lại vị ngọt, bùi và ngon tự nhiên. Để có thể thưởng thức mèn mén ngon nhất, quá trình chế biến phải trải qua nhiều bước từ phơi ngô, tách hạt, lựa chọn hạt ngon, xay, giã, sàng bỏ mày, hấp chín hai lần. Mèn mén thường được ăn kèm với cơm trắng hoặc rưới mắm, tạo nên một sự kết hợp hài hòa vô cùng hấp dẫn.
Thắng cố
Thắng cố là một món đặc sản tuyệt vời được chế biến từ thịt, xương và nội tạng của động vật như ngựa, lợn, trâu, bò... Điểm hấp dẫn của món ăn này là khi ăn, bạn sẽ ăn liên tục từ chảo chảo trên bếp đến đâu. Thắng cố có hương vị hài hòa giữa vị ngọt tự nhiên của thịt động vật và các loại thảo dược, quả, quế, mắc khén, lá chanh nướng thơm, tán nhỏ, ướp vào thịt trước khi xào. Đây trước kia là một món ăn xa xỉ chỉ được ăn trong những dịp lễ hội, lễ ăn thề bảo vệ rừng, hay những ngày có đông người như hội làng, dòng họ, chợ phiên, nhưng hiện nay đã trở nên phổ biến. Ngồi thưởng thức vài miếng thắng cố, nhâm nhi chén rượu ngô trong không gian núi đồi cao nguyên lộng gió thì không gì bằng.
Rượu ngô
Rượu ngô là một đặc sản của người Mông và của Hà Giang. Rất nhiều du khách đã nếm thử và mua rượu ngô làm quà biếu. Rượu có mùi thơm đặc biệt từ men lá rừng, vị đậm đà từ thóc nương và ngô nếp, được ủ, lên men và chưng cất thủ công. Rượu ngô có màu vàng trong vắt, độ trong tinh khiết, hương thơm dịu nhẹ từ 20 loại lá rừng và có vị ngọt tự nhiên từ nguyên liệu. Ngày nay, rượu ngô thường được bán kèm với nhiều hương liệu, nên khi mua, bạn nên chọn những nơi uy tín để tìm mua được sản phẩm truyền thống.
Bánh Dày
Bánh dày là một món bánh cổ truyền của người Mông thường được chế biến trong các dịp lễ, tết . Bánh là sự hòa quyện của xôi nếp nương, vừng rang và lòng đỏ trứng gà luộc chín. Bánh được nặn hình tròn và bọc trong lá dong xanh, khi ăn có thể hấp hoặc nướng chín. Ngoài hương vị hấp dẫn, bánh dày còn mang ý nghĩa tâm linh sâu xa, biểu tượng cho tình yêu, sự thủy chung son sắt của trai gái người Mông. Bánh dày được xem như mặt trăng và mặt trời, tượng trưng cho sự sống và sự sinh sản của con người và vạn vật trên mặt đất.
Ớt nướng
Ớt nướng là một món gia vị cho các bữa ăn của người Mông. Một cuộc sống khó khăn trên địa hình khô cằn khiến đời sống của người dân thiếu thốn. Ớt nướng là một món gia vị đặc biệt để kích thích vị giác. Người ta sử dụng quả ớt xanh già, nướng cháy và giã nhuyễn cùng muối hạt rang hoặc trộn mắm hoặc thậm chí xào cùng mỡ. Hương vị cay cùng với vị ngọt tự nhiên của ớt rừng khiến món ăn này trở nên độc đáo và hấp dẫn.
Phở chua Bắc Hà
Phở chua Bắc Hà là một món ăn dân dã, giản dị nhưng đậm đà, chứa đựng nét văn hóa của người dân vùng cao. Sợi phở thơm ngon từ gạo địa phương, tàu xì, dai và mềm vừa phải kết hợp hài hòa với vị giòn của lạc, vị chua dịu nhẹ của nước dùng và dưa chua, vị dai mềm của thịt rừng, vị cay của tương ớt, vị thơm nồng của rau húng, tạo nên một hương vị ngon lạ miệng. Phở chua Bắc Hà sẽ khiến bạn cảm nhận được vị ngọt, cay, chua một cách đặc biệt và thấu hiểu hơn về cuộc sống bình dị của người dân nơi đây.
Trên đây là những món ăn truyền thống và đặc sản của người H'Mông ở Hà Giang mà bạn nhất định phải thử một lần để trải nghiệm hương vị ngon khác lạ cũng như hiểu hơn về cuộc sống độc đáo của người dân nơi đây. Mặc dù đối mặt với những khó khăn tự nhiên, người H'Mông luôn kiên cường gắn bó với đất đá, gìn giữ và phát triển những giá trị văn hóa độc đáo, trong đó có văn hóa ẩm thực hấp dẫn đã thu hút rất nhiều thực khách.
