tết Nguyên Đán là một trong những ngày lễ lớn nhất trong năm của người Việt Nam. Mỗi miền lại có những phong tục đón Tết riêng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Trong đó, Tết miền Nam là một trong những nét văn hóa đặc sắc nhất của Việt Nam bởi hình ảnh tết miền Nam đa dạng và cùng phong phú với nhiều phong tục, món ăn, trò chơi đặc trưng.
1. Các phong tục Tết đặc trưng của miền Nam
Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam và phong tục Tết ở miền Nam có những đặc trưng riêng biệt so với các vùng khác.
Các phong tục ngày tết miền Nam đặc trưng:
- Chưng hoa mai vàng ngày Tết
- Bày mâm cỗ ngày Tết
- Chưng mâm ngũ quả
- Nấu bánh tét
- Lì xì ngày Tết
- Dọn nhà trước Tết
1.1 Chưng hoa mai vàng vào ngày Tết
Hoa mai là loài hoa đặc trưng của miền Nam, thường được chưng trong nhà vào dịp Tết Nguyên Đán. Người miền Nam quan niệm rằng, hoa mai vàng tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc và hạnh phúc. Hoa mai nở rực rỡ vào đầu năm mới là dấu hiệu cho một năm mới an vui trọn vẹn, vạn sự khởi phát.
Hoa mai là một trong những biểu tượng đặc trưng của Tết miền Nam
Mỗi gia đình miền Nam thường mua một cành mai vàng to để đặt ở vị trí trang trọng trong nhà, như phòng khách, phòng thờ,… Ngoài ra, một số gia đình cũng chưng mai vàng trong phòng ngủ,… để cầu mong một năm mới đầy may mắn và bình an cho cả gia đình.
1.2 Bày mâm cỗ ngày Tết
Bàn thờ gia tiên là nơi quan trọng nhất trong mỗi gia đình Việt Nam, đặc biệt là vào dịp Tết Nguyên Đán.
Chuẩn bị mâm cỗ ngày Tết là một trong những phong tục văn hóa lâu đời của người Việt Nam
Do đó, mâm cỗ ngày Tết thường được chuẩn bị rất chu đáo và cầu kỳ, với đầy đủ các món ăn truyền thống, mang ý nghĩa tượng trưng cho một năm mới an khang, thịnh vượng. Và đây cũng là cơ hội để mọi người trong gia đình tụ họp cùng nhau ăn những món ngon ngày Tết cùng với gia đình.
1.3 Chưng mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả là một trong những phong tục đặc trưng của người Việt Nam trong dịp Tết Nguyên Đán. Mâm ngũ quả miền Nam thường có 5 loại trái cây, tượng trưng cho ngũ hành (kim, mộc, thủy, hỏa, thổ).
Mâm ngũ quả của miền Nam thường mang ý nghĩa của sự thịnh vượng, may mắn cho năm mới
Mâm ngũ quả của người miền Nam thường có các loại trái cây sau:
- Chuối: Tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy.
- Bưởi: Tượng trưng cho sự may mắn, thành công.
- Dưa hấu: Tượng trưng cho sự viên mãn, tròn đầy.
- Cam, quýt: Tượng trưng cho sự phú quý, giàu sang.
- Xoài, đu đủ: Tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc.
Tuy nhiên, tùy vào mỗi nhà sẽ có cách sắp xếp mâm ngũ quả sao cho đẹp mắt và ý nghĩa nhất. Và hầu hết các gia đình miền Nam thường sử dụng dưa hấu như là một loại quả không thể thiếu để chưng lên bàn thờ, với mong cầu một năm mới viên mãn và tròn đầy.
1.4 Tết của miền Nam thường có truyền thống nấu bánh tét
Bánh tét là một trong những món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người miền Nam. Bánh tét được làm từ nếp, đậu xanh, thịt heo,… và có hình thoi, tượng trưng cho sự vuông vắn, trọn vẹn.
Người miền Nam thường có truyền thống gói bánh tét vào những ngày Tết
Bánh tét của miền Nam thường được gói bằng lá chuối, với nhân là nếp, đậu xanh, thịt heo,… hoặc nhân chuối. Bánh tét được luộc chín trong nhiều giờ, có vị ngọt đậm đà, thơm ngon.
1.5 Lì xì ngày Tết
Lì xì là phong tục phổ biến trong ngày Tết của người Việt Nam ở cả ba miền. Tuy nhiên, lì xì ở miền Nam có một số nét đặc trưng riêng.
Những chiếc lì xì đỏ vào năm mới mang hàm ý giúp người nhận luôn may mắn và tài lộc vào năm mới
Lì xì ở miền Nam thường được đựng trong phong bao đỏ, bên trong có tiền lẻ hoặc những đồng tiền mới. Người lớn thường lì xì cho trẻ em, với mong muốn mang lại may mắn, tài lộc cho các bé trong năm mới.
1.6 Dọn nhà trước Tết
Dọn nhà trước Tết là một phong tục quan trọng của người miền Nam. Người dân miền Nam quan niệm rằng, dọn nhà sạch sẽ trước Tết sẽ giúp xua đuổi tà khí, đón chào năm mới bình an, may mắn. Trước Tết, mọi người trong gia đình cùng nhau dọn dẹp nhà cửa, trang trí nhà cửa thật đẹp.
Người dân miền Nam cho rằng, dọn nhà sạch sẽ trước Tết sẽ giúp đón chào năm mới bình an
Nhìn chung, những phong tục Tết miền Nam đặc trưng sẽ góp phần làm nên nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam và tạo nên những nét văn hóa riêng của mỗi vùng miền.
2. Những trò chơi phổ biến ngày Tết ở miền Nam
Trong dịp Tết ở miền Nam, người dân thường thực hiện nhiều trò chơi dân gian, truyền thống để tạo nên không khí vui tươi, sum họp và mang lại may mắn cho năm mới.
2.1 Lô tô là trò chơi “huyền thoại” của miền Nam
Lô tô là trò chơi dân gian mang đậm hình ảnh Tết miền sông nước, trò chơi này có nguồn gốc từ miền Tây Nam Bộ và dần trở nên phổ biến ở các tỉnh thành khác trong khu vực.
Ở miền Nam, mọi nhà thường rủ nhau “kéo lô tô” vào dịp tết để mang đến không khí ấm cúng và vui tươi
Mỗi khi tết đến, mọi người thường tập trung và cùng nhau “ kéo lô tô” để mang đến không khí vui tươi, nhộn nhịp cho những ngày đầu năm mới. Đây được xem là một trò chơi phù hợp với mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người lớn.
2.2 Bầu cua cá cọp
Bầu cua cá cọp là một trò chơi dân gian phổ biến ở miền Nam, đặc biệt là vào dịp Tết Nguyên Đán. Trò chơi này có nguồn gốc từ Trung Quốc và du nhập vào Việt Nam từ lâu đời.
Bầu cua cá cọp là trò chơi quen thuộc, thường xuất hiện trong những ngày Tết ở miền Nam
Trò chơi bầu cua cá cọp mang đến không khí vui tươi, phấn khích cho dịp Tết Nguyên Đán. Đây là một trò chơi dễ chơi, dễ trúng thưởng nên rất được người dân miền Nam yêu thích.
2.3 Các trò chơi truyền thống theo từng địa phương
Ngoài lô tô và bầu cua cá cọp, ở miền Nam còn có nhiều trò chơi dân gian truyền thống khác được tổ chức vào dịp Tết Nguyên Đán, chẳng hạn như:
- Đánh đu: Đây là trò chơi dân gian phổ biến ở miền Tây Nam Bộ. Trò chơi này đòi hỏi sự khéo léo, nhanh nhẹn và sự kết hợp ăn ý giữa hai người chơi.
- Đập niêu đất: Đây là trò chơi dân gian phổ biến ở miền Tây Nam Bộ và miền Trung. Trò chơi này đòi hỏi sự khéo léo, may mắn của người chơi.
- Kéo co: Đây là trò chơi dân gian phổ biến ở nhiều vùng miền của Việt Nam. Trò chơi này đòi hỏi sức mạnh, sự đoàn kết của người chơi.
- Ô ăn quan: Đây là trò chơi dân gian phổ biến ở nhiều vùng miền của Việt Nam. Trò chơi này đòi hỏi sự tính toán, suy luận của người chơi.
Các trò chơi dân gian này không chỉ mang đến không khí vui tươi, nhộn nhịp cho dịp Tết Nguyên Đán mà còn góp phần gìn giữ và phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
3. Những món ngon trong mâm cỗ Tết miền Nam
Mâm cỗ Tết miền Nam mang đậm hương vị đặc trưng của vùng sông nước, với sự kết hợp hài hòa giữa các món ăn dân dã, đậm đà và đầy màu sắc. Trong đó, có thể kể đến những món ăn ngon không thể thiếu như:
- Bánh tét: Là món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người miền Nam. Món bánh này mang ý nghĩa cầu mong một năm mới sum vầy, sung túc.
- Thịt kho tàu: Món ăn này được làm từ thịt ba chỉ, trứng cút, nước dừa và các gia vị. Thịt kho tàu có vị ngọt đậm đà, béo ngậy, ăn kèm với cơm trắng hoặc bánh tét rất ngon.
Thịt kho tàu là món ăn đặc trưng của Tết ở miền Nam
- Gà luộc: Gà luộc được chọn từ những con gà ta ngon, da vàng, thịt chắc. Gà luộc có vị ngọt tự nhiên, ăn kèm với muối tiêu chanh hoặc nước mắm gừng rất ngon.
- Canh khổ qua nhồi thịt: Món canh này có vị đắng nhưng lại mang ý nghĩa xua tan những khổ cực của năm cũ, đón chào một năm mới an lành, hạnh phúc.
Ngoài ra, mâm cỗ Tết của người dân miền Nam còn có nhiều món ăn hấp dẫn khác như: chả lụa, chả giò, lạp xưởng, dưa món, mứt, trái cây… Tất cả những món ăn này đều được chế biến cầu kỳ, tỉ mỉ, mang đậm hương vị đặc trưng của miền sông nước.
4. Những việc kiêng kỵ trong ngày Tết của miền Nam
Người miền Nam có nhiều quan niệm về việc kiêng kỵ trong dịp Tết Nguyên Đán với mong muốn mang lại may mắn, tài lộc cho gia đình. Dưới đây là một số việc kiêng kỵ phổ biến trong ngày Tết theo quan niệm của người miền Nam.
4.1 Không quét nhà vào ngày Tết
Theo quan niệm của người Việt Nam, quét nhà vào ngày Tết là hành động quét đi những may mắn, tài lộc trong năm mới.
Người miền Nam sẽ không quét nhà vào 3 ngày Tết để giữ lại những tài lộc của đầu năm
Vì vậy, người miền Nam thường kiêng quét nhà vào ngày Tết, đặc biệt là ngày mùng 1. Nếu có việc cần quét dọn thì nên quét xong trước giao thừa hoặc sau mùng 3 Tết.
4.2 Về nhà sau khoảnh khắc giao thừa
Người miền Nam quan niệm rằng, nếu về nhà sau khoảnh khắc giao thừa thì sẽ mang theo những điều xui xẻo, không may mắn. Vì vậy, dù đi đâu làm gì xa thì cũng phải về nhà trước giờ giao thừa để đón năm mới cùng gia đình.
4.3 Không để thùng gạo trong nhà rỗng
Gạo là lương thực chính của người Việt Nam, tượng trưng cho sự no đủ, sung túc. Vì vậy, người miền Nam kiêng để thùng gạo trong nhà rỗng vào ngày Tết. Điều này tượng trưng cho việc thiếu hụt, khó khăn trong năm mới.
Người miền Nam cho rằng nếu để thùng gạo rỗng vào ngày Tết sẽ khiến cho năm mới không được no đủ
4.4 Không làm vỡ đồ đạc và bát dĩa
Việc làm vỡ đồ đạc và bát dĩa vào ngày Tết được coi là điềm xấu, báo hiệu sự đổ vỡ, chia ly trong năm mới. Vì vậy, người miền Nam thường cẩn thận, tránh làm vỡ đồ đạc trong những ngày Tết.
4.5 Vay và đòi nợ đầu năm mới
Vay và đòi nợ đầu năm mới là những việc kiêng kỵ trong ngày Tết của người miền Nam. Việc vay mượn tiền vào đầu năm mới được coi là điềm báo cho sự thiếu thốn, khó khăn trong năm mới. Còn việc đòi nợ đầu năm mới được coi là điềm báo cho sự xích mích, bất hòa.
4.6 Khóc lóc, không vui vào ngày Tết
Khóc lóc, không vui vào ngày Tết là những việc kiêng kỵ trong ngày Tết của người miền Nam. Việc khóc lóc vào ngày Tết được coi là điềm báo cho sự buồn phiền, rủi ro trong năm mới. Còn việc không vui vào ngày Tết được coi là điềm báo cho sự xui xẻo, kém may mắn.
Buồn bã vào ngày Tết sẽ mang lại không khí u ám và không may mắn cho gia đình vào năm mới
Tết miền Nam mang đậm nét văn hóa đặc trưng của vùng đất sông nước. Những phong tục Tết đặc trưng như chưng hoa mai, bày mâm ngũ quả, nấu bánh cổ truyền, lì xì,… đã góp phần tạo nên một không khí Tết vô cùng rộn ràng và tươi vui.
Nếu có dịp ghé thăm miền Nam vào dịp Tết, bạn đừng quên trải nghiệm những phong tục Tết độc đáo này nhé. Chắc chắn bạn sẽ có một cái Tết thật ý nghĩa và đáng nhớ đấy.
